Bataatigu (ama "sweet potato" Ingiriis) waa midho hodan ku ah nafaqooyinka muhiimka ah ee ka caawiya caafimaadka, gaar ahaan dadka qaba macaanka. Faa'iidooyinka caafimaad ee bataatiga, si gaar ah macaanka, waxay ku saleysan yihiin dhismo ahaan waxa uu ka kooban yahay nafaqooyin kala duwan iyo qaab dhismeedkiisa. Halkan waxaa ku faahfaahsan faa'iidooyinka bataatiga ee macaanka:
1. Korinta heerka sonkorta dhiigga (Low Glycemic Index)
Bataatiga wuxuu leeyahay glycemic index hoose. Glycemic index (GI) waa qiyaas tilmaamaysa sida cuntada ay u saameyso kororka sonkorta dhiigga. Cuntooyinka leh GI hoose ayaa si tartiib ah ugu sii daaya sonkorta dhiigga, taasoo ka hortagaysa in heerarka sonkorta dhiigga ay si xad dhaaf ah u koraan. Tani waa mid aad u muhiim ah dadka qaba macaanka, maadaama sonkortu ay si degdeg ah u kordhiso hadii ay cunaan cuntooyin leh GI sare.
Bataatiga wuxuu ka kooban yahay carbohydrates-yo complex ah sida starch (ah starch-ka oo si degdeg ah u kala baxo), taasoo ka caawisa in sonkorta dhiigga ay si tartiib ah u korodho. Tani waxay gacan ka geysataa ilaalinta xasilloonida sonkorta dhiigga waxayna ka hortagtaa kororka xad-dhaafka ah ee insulin-ka, taasoo muhiim u ah xakameynta macaanka.
2. Faytamiin A iyo C (Immuneboosters)
Bataatigu wuxuu leeyahay faytamiin A, kaas oo muhiim u ah caafimaadka indhaha iyo difaaca jirka. Faytamiin A-ga wuxuu ka caawiyaa ilaalinta unugyada indhaha, gaar ahaan kuwa ku lug leh aragtida habeenkii. Waxa kale oo uu gacan ka geystaa ka hortagga dhibaatooyinka ay keento macaanku sida dhaawacyada xididada iyo arrimaha caafimaad ee kale ee indhaha.
Faytamiin C ayaa sidoo kale ku jira bataatiga. Faytamiin C wuxuu ka caawiyaa jirka inuu ka hortago infekshinnada iyo cudurrada, wuxuuna taageeraa shaqada nidaamka difaaca jirka. Dadka qaba macaanka ayaa si gaar ah u baahan taageerada nidaamkooda difaaca jirka, maadaama macaanku uu ka dhigi karo mid hoos u dhaca awoodda difaaca jirka.
3. Fiber (Qashinka)
Bataatigu waa il fiican oo fiber ah, gaar ahaan soluble fiber iyo insoluble fiber. Fiber-ku wuxuu leeyahay faa'iidooyin badan, waxaana ka mid ah:
Kordhinta xasilloonida heerka sonkorta dhiigga: Fiber-ka wuxuu caawiyaa in la yareeyo kororka degdegga ah ee sonkorta dhiigga kadib markaad cunto. Tani waxay ka caawisaa dadka qaba macaanka inay xakameeyaan heerarka sonkorta dhiigga.
Ka hortagga shuban-ka iyo caawinta dheef-shiid kiimikaadka: Fiber-ka waxa uu ka caawiyaa caloosha iyo mindhicirada inay si fiican u shaqeeyaan. Tani waxay muhiim u tahay dadka qaba macaanka, kuwaas oo inta badan la halgamaya dhibaatooyin caloosha iyo dheef-shiid kiimikaadka.
Yaraynta miisaanka: Fiber-ku wuxuu kordhiyaa dareenka dheregta, taasoo ka caawisa in la xakameeyo miisaanka. Dadka qaba macaanka waxay sidoo kale u baahan yihiin in ay ka fogaadaan cayilka, maadaama cayilku uu kor u qaadi karo khataraha macaanka iyo dhibaatooyinka la xiriira.
4. Antioxidants
Bataatiga waxa uu hodan ku yahay antioxidants ama waxyaabaha ka hortaga dhibaatooyinka oksidaynta ee jidhka. Oksidaynta waa habka unugyada jidhka ay ku waxyeeloobaan, taasoo ka dhalan karta walxaha xunxun ee loo yaqaan "free radicals". Bataatiga ayaa ka hortagi kara oksidaynta, isagoo siinaya difaac dheeraad ah oo ka hortagaya cudurrada sida cudurrada wadnaha iyo dhibaatooyinka kale ee la xiriira macaanka.
Bataatiga, gaar ahaan midabka oranji, wuxuu ka kooban yahay beta-carotene, oo ah antioxidant muhiim ah oo loo beddelo faytamiin A. Beta-carotene wuxuu ka hortagaa dhaawacyada unugyada, wuxuuna leeyahay saameyn wanaagsan oo ka hortagta cudurrada daba dheeraada sida macaan (diabetes) iyo cudurrada wadnaha.
5. Bararka iyo Cudurrada Caafimaad ee Kale
Bataatiga wuxuu ka hortagaa bararka (inflammation), taasoo muhiim u ah dadka qaba macaanka. Macaanku wuxuu keeni karaa barar joogto ah oo ku dhaca xubnaha kala duwan ee jirka, gaar ahaan xubnaha waaweyn sida wadnaha, kelyaha iyo xididada dhiigga. Bataatiga waxaa ku jira flavonoids iyo polyphenols, kuwaas oo ka hortagta bararka una oggolaanaya jirka inuu si wanaagsan uga shaqeeyo.
6. Caafimaadka Wadnaha
Bataatiga wuxuu ka caawiyaa caafimaadka wadnaha sababtoo ah waxa uu ka kooban yahay potassium iyo magnesium. Potassium wuxuu ka caawiyaa nidaamka dhiig-karka, isagoo hoos u dhigaya heerka cadaadiska dhiigga. Magnesium-na wuxuu gacan ka geysataa shaqada wadnaha iyo xididada dhiigga.
Gebogebo
Bataatigu waa cunto fiican oo taageerta caafimaadka dadka qaba macaanka, iyadoo ka caawisa xakameynta heerarka sonkorta dhiigga, ka hortagga bararka, iyo ilaalinta caafimaadka wadnaha iyo difaaca jirka. Waxaa sidoo kale muhiim ah in bataatiga lagu daro cuntooyinka kale ee caafimaadka leh si loo helo nafaqooyin dheeri ah, kuwaasoo ka caawin kara xakameynta xaaladaha caafimaad ee macaanka.
Thank you for reading🫶🫶🫶
 |
| Sweet potato. |
0 Comments